37. hafta ve altında doğan bebekler prematüre bebek grubuna girerler. 32 haftanın altında doğan bebekler ileri derece prematüre bebekler olarak kabul edilir. Daha sonra normal doğumdan önce doğan bu bebekler, anne karnından sonraki yeni hayatlarına uyum sağlamakta zorluk çekebilir ve bu nedenle özel bakıma ihtiyaç duyarlar. Prematüre bebekler, özellikle çok erken doğan prematüre bebekler genellikle karmaşık tıbbi problemlere sahiptir. Karşılaşılan tıbbi sorunlar ve komplikasyonlar bebekten bebeğe değişir. Ancak bebek ne kadar erken doğarsa, komplikasyon riski o kadar yüksek olur. Yenidoğan bebek bakımı zordur ama prematüre bebek bakımı iki kat daha zordur. Prematüre bebek özel bakım gerektirir. Peki prematüre bebek bakımı nasıl yapılır?
Prematüre Bebek Bakımı
Prematüre bebekler doğumdan sonra hastanede anne rahminin sıcak ortamını andıran kuvözlerde bakıma alınır. Akciğer gelişimine bağlı solunum sorunları, enfeksiyon riskleri, beslenme sorunları, kansızlık, organ gelişimi gibi sorunlar yaşayabilen prematüre bebeklerin bakımı yoğun bakım ünitesindeki bu steril kuvözlerde yapılmaktadır. Prematüre bebek artık solunum desteğine ihtiyaç duymaz ve emerek beslenebiliyorsa hastaneden taburcu edilir. Evde taburcu edilen prematüre bebeğin özel bakımına da devam edilmesi gerekir. Prematüre bebeklerin ilk altı ayı enfeksiyon riski açısından çok önemlidir. Prematüre bebeklerin yenidoğan yoğun bakım ünitesinden taburcu olma zamanı da önemli bir konudur. Hastaneden erken çıkmak anne ile bebek arasındaki bağı güçlendirirken, bebeğin gelişeceği ortamın düzenlenmesi, hastane enfeksiyonlarının önlenmesi ve hastane maliyetlerinin düşürülmesi açısından da faydalıdır. Karşılığında hastaneden erken ayrılmak; bu da bebeğin genel durumunun bozulmasına ve tekrar hastaneye yatış ihtiyacına yol açarak hem bebek hem de aile için ek bir stres kaynağıdır.
Prematüre Bebeklerin Cilt Bakımı ve Kişisel Temizliği
Yeni doğan bebeklerin cildi çok hassastır. Prematüre bebeklerin cildi çok daha hassastır ve normal zamandan önce doğdukları için ekstra bakım gerektirir. Özellikle bebeğin ilk aylarında enfeksiyon riski olduğundan bebeğe dokunmadan önce ve bez değiştirildikten sonra ellerin temiz olmasına dikkat edilmelidir. Prematüre bebeklerin cildinde, cildin pH dengesini bozan parfüm ve alkol içeren bakım ürünleri kullanılmamalıdır. Bebeğin cildi her zaman temiz tutulmalıdır. İlk haftalarda kaynatılıp ılık su ile yıkanmalıdır. Şampuan kullanmaya gerek yoktur. Göbek bağı bakımı çok dikkatli yapılmalı ve bu bölge kuru ve temiz tutulmalıdır. Bebek kalabalık ve havasız ortamlarda bulunmamalıdır. Bebeğin gözünde sakız varsa kaynatılmış soğuk su ve gazlı bez ile sık sık temizlenmelidir. Ayrıca bir göze kullanılan gazlı bez diğer göze kullanılmamalıdır. Prematüre bebekler, zamanında doğan bebeklerden daha fazla üşüyecekleri için bir kez daha giydirilebilirler. Vücut ısısını koruyabilmeleri için bebeğin kıyafetleri vücudunun her yerini sarmalıdır. Aksi takdirde bebek üşür ve kendini ısıtmak için fazladan enerji harcar. Bebeğin vücut ısısı sık sık kontrol edilmeli, bebeğin bulunduğu odanın ısısı sabit tutulmalıdır. Bebek için %100 pamuklu kolay giyilebilen giysiler tercih edilmelidir.
Prematüre Bebeğin Beslenmesi
Prematüre bebeğin taburcu olduktan sonra hastanede özel bakımın ardından beslenmesine dikkat etmek gerekir. Prematüre bebeklerin enerji gereksinimleri, zamanında doğan bebeklerden daha fazladır. Bu bebeklerin kilo gelişimi ve beslenmesi bu enerji ihtiyacına göre hesaplanmalı, bebeğin alması gereken ortalama ağırlık doktor kontrolünde izlenmeli, normalin altında ise önlem alınmalıdır. Bebeğin boy ve kilo gelişimini takiben doktorunuz gerektiğinde anne sütü zenginleştirici ürünler önerebilir.
Bebeğin emme refleksini geliştirmek için bebek emzirilmelidir. Emme sorunları yaşanırsa bebek uyandırılır. Gerekirse kıyafet çıkarılır ve bebek soğuk bir uyaranla uyandırılır. Bebeği emzirmeden önce bez değiştirerek uyandırır. Anne sütünün yetersiz kaldığı durumlarda prematüre bebek beslenmesi için doktorunuza danışınız. Bebeği beslerken bebeğin rengine ve hareketlerine dikkat etmek gerekir. Bebeğin renginde hastane çıkışına göre sararma ve daha soluk bir renk görülürse doktora başvurulmalıdır. Ayrıca bebeğin beslenme süresi 30 dakikayı geçmeyecek şekilde ayarlanmalıdır. Beslenme ne kadar uzun olursa, öğün sayısı o kadar az olur. Beslenme sırasında bebeğin başını 45 derecelik bir açıyla tutmak da önemlidir. Ayrıca beslenme sırasında anne için rahat bir pozisyonda olmalıdır.
Prematüre Bebeğin Uyku Düzeni
Prematüre bebekler diğer yeni doğan bebeklerden daha uzun süre uyurlar. Bebeğin beslenmesine ayrılan süre ne kadar uzarsa, emme sırasında enerji tükettiği için uyku eğilimi o kadar artar. Bu nedenle bebeğin beslenme ve uyku düzeni iyi ayarlanmalıdır. Genellikle beslenme saatlerinin dışında uyurlar. Bu süre, zamanında doğan bebeklerden daha uzun olabilir. Bebek sert bir yatağa yatırılmalı ve yastık kullanılması önerilmemektedir. Büyüme hormonu uyurken salgılandığı için bebeğin özellikle geceleri karanlıkta veya loş ışıkta uyuması tercih edilir. Böylece gece ve gündüz ayrımı yapılarak uyku düzenine alışılması sağlanır. Prematüre bebeklerin gece uykusunu düzenlemesi biraz daha uzun sürebilir. Bebeği sakinleştirmek için annenin sıcaklığını hissetmek daha rahat uyumasına yardımcı olur. Ayrıca prematüre bebeklerde kıkırdak dokuları henüz olgunlaşmadığından uyurken yatış pozisyonlarına dikkat edilmelidir.