3-6 YAŞ ARASI ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ
3-6 yaş aralığı çocuğun kişiliğinin ana hatlarının oluşması sebebiyle önemli bir yaş dilimidir. Bundan
dolayı bu dönemdeki çocukların yaş özelliklerini bilmek ve bu özelliklere uygun davranışlarda bulunmak
çocuğun sağlıklı gelişimine önemli katkıda sağlamaktadır.
GELİŞİM NEDİR?
Gelişim çocuğun; öğrenmesi, anlaması, duyması, konuşması, etrafıyla ve kendisiyle ilişkileri,
yürümesi, el kol hareketleri, oyunları gibi özelliklerini kapsayan bir süreçtir. Anne karnında başlar ve ömür
boyu devam etmektedir. Gelişim bilişsel, bedensel (motor), duygusal-sosyal ve dil gelişim alanları olmak
dört gelişim alanında gerçekleşmektedir. Bu alanların her hangi birisindeki olumlu ya da olumsuz etki diğer
gelişim alanlarını da etkilemektedir.
BİLİŞSEL GELİŞİM
3-6 yaş dönemindeki çocuk artık bilişsel gelişim evresinde dil ve sembolik düşünce yeteneğini
kazanmıştır. Sembolik düşünme yeteneği; kavram geliştirme, dil, jestler, yaratıcılık, resim ve diğer sanatsal
eylemler için temel oluşturmaktadır. Sembolik düşünme yeteneği özellikle oyunda kendini gösterir; çocuk
artık hayali olarak nesneler kullanmaya başlayabilir. Bu dönemde çocuk gördüğü şeylerin etkisi altındadır ve
benmerkezcidir.
- Nesneler arasındaki ilişkileri anlayabilir, eşleştirme yapabilirler.
- Uzun-kısa ayırımını yapabilirler.
- Basit-somut sınıflandırmalar yapabilirler (yiyecek, giyecek, hayvan gibi).
- Yaş ilerledikçe sayıları görsel olarak tanıyıp ezberleyebilirler.
- 5-6 yaşta haftanın günlerini sıralayabilirler.
- Dinlediği bir öyküdeki bir kaç ana noktayı tekrar edebilirler.
- Yaşı ilerledikçe ana renklere ara renkleri de ilave edebilirler.
- 5-6 yaşta ev telefonu ve adresini söyleyebilirler.
- 5-6 yaşa doğru dikkat süresi de artar.
- Yaşına uygun yap-bozları yapabilirler.
Siz Neler Yapabilirsiniz?
- Kağıda üçgen, kare, daire resimleri çizerek aynılarını çocuğunuzdan çizmesini isteyebilirsiniz.
- Çocuğunuzla birlikte eşyalarının, giysilerinin, oyuncaklarının renklerini söyleyebilir, sayılarını
sayabilirsiniz.
- Flash kartlarla resimlerdeki olayları sıralayabilirsiniz.
- Her gün çocuğunuza belirli bir süre ayırarak yaratıcılığını geliştiren oyunlar oynayabilirsiniz (yaşına
uygun puzzle, lego vs.)
- Yaşına uygun "iki resim arasındaki farkı bulma", "labirent tamamlama", "bulmaca" gibi oyunlar
oynayabilirsiniz.
- Sizin gözetiminiz altında, sizin çizdiğiniz şekilleri (önce düz çizgiden başlayarak) makasla kesebilir
sonra bunları yapıştırabilirisiniz.
- Tam insan parçalarının olduğu resimler çizebilirsiniz.
- Nesneler üzerinden zıtlık ve eş kavramlarını öğreten oyunlar yaratabilirsiniz.
BEDENSEL (MOTOR) GELİŞİM
Bedensel (motor) gelişim, yaşam boyu devam eden ‘motor’ becerilerde ortaya çıkan davranışların
kontrol altına alınması sürecidir. Söz konusu olan davranışlar; duyu organları, zihin ve kasların birlikte
çalışması ile ortaya çıkar. Bedensel (motor) gelişim baştan ayağa, içten dışa ve büyük kaslardan küçük
kaslara doğrudur.
Küçük Kas Gelişimi
- Baş ve işaret parmağıyla küçük nesneleri
tutabilir.
- Yardımsız kalem tutabilir.
- Makası tutabilir ve kâğıdı kesebilir.
- Bir resmin sınırlarını taşırmadan boyayabilir.
- 5-6 yaşta resimde; ev, adam, ağaç çizebilir.
- 5-6 yaşta koşarken yerden nesne alabilir.
- Modele bakarak, harfleri ve karmaşık küçük
çizgileri taklit edebilir.
- Nokta nokta verilen resmin çizgilerini
birleştirebilir.
- 5-6 yaşta 1'den 10'a kadar olan sayıları
kopya edebilir.
Büyük Kas Gelişimi
- Atlayıp, zıplayıp, topa tekme atabilir.
Parmak ucunda yürüyebilir.
- Tek ayağı ile zıplayabilir.
- Yardımsız merdiven inip çıkabilir.
- Bardaktaki suyu dökmeden taşıyabilir.
- Öne doğru takla atabilir.
- Topu yakalayıp yere vurarak sıçratabilir.
- Yaşına uygun bisiklete binebilir.
- 5-6 yaşlarında denge tahtasında yürüyebilir.
DUYGUSAL-SOSYAL GELİŞİM
Çocuğunuzun fiziksel ve bilişsel gelişimi sürerken aynı zamanda sosyalleşmeye de devam
etmektedir. 3-6 yaş arası çocuklar bedenen, zekâ ve kişilik bakımından hızla büyümektedirler. Aynı
zamanda geçmiş dönemlerde kazandıkları güven ve bağımsızlık duygularına paralel olarak çevrelerini
genişletmekte, keşifler yapmaktadır.
- Bu yaşlarda çocuklar arkadaş edinebilir,
grup oyunu oynayabilir, işbirliği yapabilirler.
- Size bazı basit ev işlerinde yardımcı
olabilirler.
- Çevresindeki insanlara "günaydın, hoşça
kal" gibi selamlaşma kelimeleri
kullanabilirler.
- Sıra bekleyebilirler.
- Sorumluluk alabilir, aldığı sorumlulukları
yerine getirebilirler.
- Kurallara uygun davranabilirler.
- Duygularını paylaşabilirler (üzgünüm,
mutluyum).
- Oyun kurup kuralları belirleyebilirler.
- Ailesinden ayrılabilirler (okul vs. gibi
durumlarda).
- Etrafındaki yetişkinleri taklit edebilirler.
- Eşyalarını, oyuncaklarını paylaşabilirler.
DİL GELİŞİMİ
Dil gelişimi; seslerin, kelimelerin, sayıların, sembollerin kazanılması, saklanması ve dilin kurallarına
uygun olarak kullanılmasını içeren bir süreçtir. Dil gelişimi, doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu devam
eder. Dil ve öğrenme arasında önemli bir ilişki vardır. Ayrıca dil gelişimi sosyalleşmenin en önemli yapı
taşlarından biridir.
- Yaş ilerledikçe cümle içinde kullandığı kelime sayısında artış görülür.
- Kendi kendine konuşur ve çok sık soru sorabilir.
- Olayları hikayeleştirerek anlatabilir.
- Düzgün ve net cümleler kurabilir.
- Konuşmalarındaki bebeksi ifadeler gittikçe azalır.
- Kelimelerin ne anlama geldiğini merak edebilir.
- Kendisini zamirle ifade edebilir.
- Konuşurken ses tonunu duruma göre değiştirebilir.
- "Dün" ve "yarın"ı anlamlı olarak kullanabilir.
Kaynakça
- Yavuzer, H., Çocuk Psikolojisi, Altınkitaplar Yay. İstanbul, 1984
- Yörükoğlu, Prof. Dr. A., Çocuk Ruh Sağlığı, İstanbul, 1998
Kaynak Site: http://www.okankoleji.com/upload/ebulten/3-6_yas_gelisim_donemleri.pdf
3-6 yaş aralığı çocuğun kişiliğinin ana hatlarının oluşması sebebiyle önemli bir yaş dilimidir. Bundan
dolayı bu dönemdeki çocukların yaş özelliklerini bilmek ve bu özelliklere uygun davranışlarda bulunmak
çocuğun sağlıklı gelişimine önemli katkıda sağlamaktadır.
GELİŞİM NEDİR?
Gelişim çocuğun; öğrenmesi, anlaması, duyması, konuşması, etrafıyla ve kendisiyle ilişkileri,
yürümesi, el kol hareketleri, oyunları gibi özelliklerini kapsayan bir süreçtir. Anne karnında başlar ve ömür
boyu devam etmektedir. Gelişim bilişsel, bedensel (motor), duygusal-sosyal ve dil gelişim alanları olmak
dört gelişim alanında gerçekleşmektedir. Bu alanların her hangi birisindeki olumlu ya da olumsuz etki diğer
gelişim alanlarını da etkilemektedir.
BİLİŞSEL GELİŞİM
3-6 yaş dönemindeki çocuk artık bilişsel gelişim evresinde dil ve sembolik düşünce yeteneğini
kazanmıştır. Sembolik düşünme yeteneği; kavram geliştirme, dil, jestler, yaratıcılık, resim ve diğer sanatsal
eylemler için temel oluşturmaktadır. Sembolik düşünme yeteneği özellikle oyunda kendini gösterir; çocuk
artık hayali olarak nesneler kullanmaya başlayabilir. Bu dönemde çocuk gördüğü şeylerin etkisi altındadır ve
benmerkezcidir.
- Nesneler arasındaki ilişkileri anlayabilir, eşleştirme yapabilirler.
- Uzun-kısa ayırımını yapabilirler.
- Basit-somut sınıflandırmalar yapabilirler (yiyecek, giyecek, hayvan gibi).
- Yaş ilerledikçe sayıları görsel olarak tanıyıp ezberleyebilirler.
- 5-6 yaşta haftanın günlerini sıralayabilirler.
- Dinlediği bir öyküdeki bir kaç ana noktayı tekrar edebilirler.
- Yaşı ilerledikçe ana renklere ara renkleri de ilave edebilirler.
- 5-6 yaşta ev telefonu ve adresini söyleyebilirler.
- 5-6 yaşa doğru dikkat süresi de artar.
- Yaşına uygun yap-bozları yapabilirler.
Siz Neler Yapabilirsiniz?
- Kağıda üçgen, kare, daire resimleri çizerek aynılarını çocuğunuzdan çizmesini isteyebilirsiniz.
- Çocuğunuzla birlikte eşyalarının, giysilerinin, oyuncaklarının renklerini söyleyebilir, sayılarını
sayabilirsiniz.
- Flash kartlarla resimlerdeki olayları sıralayabilirsiniz.
- Her gün çocuğunuza belirli bir süre ayırarak yaratıcılığını geliştiren oyunlar oynayabilirsiniz (yaşına
uygun puzzle, lego vs.)
- Yaşına uygun "iki resim arasındaki farkı bulma", "labirent tamamlama", "bulmaca" gibi oyunlar
oynayabilirsiniz.
- Sizin gözetiminiz altında, sizin çizdiğiniz şekilleri (önce düz çizgiden başlayarak) makasla kesebilir
sonra bunları yapıştırabilirisiniz.
- Tam insan parçalarının olduğu resimler çizebilirsiniz.
- Nesneler üzerinden zıtlık ve eş kavramlarını öğreten oyunlar yaratabilirsiniz.
BEDENSEL (MOTOR) GELİŞİM
Bedensel (motor) gelişim, yaşam boyu devam eden ‘motor’ becerilerde ortaya çıkan davranışların
kontrol altına alınması sürecidir. Söz konusu olan davranışlar; duyu organları, zihin ve kasların birlikte
çalışması ile ortaya çıkar. Bedensel (motor) gelişim baştan ayağa, içten dışa ve büyük kaslardan küçük
kaslara doğrudur.
Küçük Kas Gelişimi
- Baş ve işaret parmağıyla küçük nesneleri
tutabilir.
- Yardımsız kalem tutabilir.
- Makası tutabilir ve kâğıdı kesebilir.
- Bir resmin sınırlarını taşırmadan boyayabilir.
- 5-6 yaşta resimde; ev, adam, ağaç çizebilir.
- 5-6 yaşta koşarken yerden nesne alabilir.
- Modele bakarak, harfleri ve karmaşık küçük
çizgileri taklit edebilir.
- Nokta nokta verilen resmin çizgilerini
birleştirebilir.
- 5-6 yaşta 1'den 10'a kadar olan sayıları
kopya edebilir.
Büyük Kas Gelişimi
- Atlayıp, zıplayıp, topa tekme atabilir.
Parmak ucunda yürüyebilir.
- Tek ayağı ile zıplayabilir.
- Yardımsız merdiven inip çıkabilir.
- Bardaktaki suyu dökmeden taşıyabilir.
- Öne doğru takla atabilir.
- Topu yakalayıp yere vurarak sıçratabilir.
- Yaşına uygun bisiklete binebilir.
- 5-6 yaşlarında denge tahtasında yürüyebilir.
DUYGUSAL-SOSYAL GELİŞİM
Çocuğunuzun fiziksel ve bilişsel gelişimi sürerken aynı zamanda sosyalleşmeye de devam
etmektedir. 3-6 yaş arası çocuklar bedenen, zekâ ve kişilik bakımından hızla büyümektedirler. Aynı
zamanda geçmiş dönemlerde kazandıkları güven ve bağımsızlık duygularına paralel olarak çevrelerini
genişletmekte, keşifler yapmaktadır.
- Bu yaşlarda çocuklar arkadaş edinebilir,
grup oyunu oynayabilir, işbirliği yapabilirler.
- Size bazı basit ev işlerinde yardımcı
olabilirler.
- Çevresindeki insanlara "günaydın, hoşça
kal" gibi selamlaşma kelimeleri
kullanabilirler.
- Sıra bekleyebilirler.
- Sorumluluk alabilir, aldığı sorumlulukları
yerine getirebilirler.
- Kurallara uygun davranabilirler.
- Duygularını paylaşabilirler (üzgünüm,
mutluyum).
- Oyun kurup kuralları belirleyebilirler.
- Ailesinden ayrılabilirler (okul vs. gibi
durumlarda).
- Etrafındaki yetişkinleri taklit edebilirler.
- Eşyalarını, oyuncaklarını paylaşabilirler.
DİL GELİŞİMİ
Dil gelişimi; seslerin, kelimelerin, sayıların, sembollerin kazanılması, saklanması ve dilin kurallarına
uygun olarak kullanılmasını içeren bir süreçtir. Dil gelişimi, doğumdan itibaren başlar ve yaşam boyu devam
eder. Dil ve öğrenme arasında önemli bir ilişki vardır. Ayrıca dil gelişimi sosyalleşmenin en önemli yapı
taşlarından biridir.
- Yaş ilerledikçe cümle içinde kullandığı kelime sayısında artış görülür.
- Kendi kendine konuşur ve çok sık soru sorabilir.
- Olayları hikayeleştirerek anlatabilir.
- Düzgün ve net cümleler kurabilir.
- Konuşmalarındaki bebeksi ifadeler gittikçe azalır.
- Kelimelerin ne anlama geldiğini merak edebilir.
- Kendisini zamirle ifade edebilir.
- Konuşurken ses tonunu duruma göre değiştirebilir.
- "Dün" ve "yarın"ı anlamlı olarak kullanabilir.
Kaynakça
- Yavuzer, H., Çocuk Psikolojisi, Altınkitaplar Yay. İstanbul, 1984
- Yörükoğlu, Prof. Dr. A., Çocuk Ruh Sağlığı, İstanbul, 1998
Kaynak Site: http://www.okankoleji.com/upload/ebulten/3-6_yas_gelisim_donemleri.pdf