Sizlere çocuğunuzun yaş grubu itibarıyla hangi alanlarda ne tür bir gelişim gösterebileceğini ve hangi oyun, aktivite, oyuncak ve materyallerle bu gelişimi destekleyebileceğinizi paylaşmak istiyoruz. Bu gelişimi gözlemlerken ya da desteklemeye çalışırken bazı detayları da göz ardı etmemenizi rica ediyoruz. Bu detayları yazılarımızda sık sık hatırlatmaya çalışıyoruz ancak gerçekten önemli olduğuna inandığımız için bu hafta bu detayları toplayarak bir kez daha hatırlatma ihtiyacı duyduk:
1- Öncelikle her çocuğun ayrı birey olduğunu ve farklı gelişim özellikleri sergileyebileceğini unutmamamız gerekiyor. Lütfen çocuklarınızı başka çocuklarla kıyaslamayın. Sizlerle paylaşmış olduğumuz dönemsel gelişim özellikleri o döneme ait ortalama gelişim özellikleridir. Ancak bazı çocuklar bu özellikleri kazanmakta çok hızlıyken bazıları daha sindirerek ya da yavaş bir tempoda izliyor olabilir. Ayrıca pek çok çocuğumuz bir alanda hızlı gelişim gösterirken diğerinde yavaş olabilir. Bunların tümü normaldir ve panik olacak ya da bazen de övünülecek bir şey yoktur. Çocuk yetiştirirken fazladan stres yüklenmek bir şeyleri doğru yapmaya çabalarken hem kendinize hem de çocuğunuza yapabileceğiniz en kötü şeylerden biridir. Bu yıllar bir daha asla geri getiremeyeceğiniz ve sakin ve donanımlı olursanız çok keyifli yıllardır. Unutmayın bu gün burada olmamızın amacı size bu keyfi yaşatabilecek altyapıyı kurmakta yardımcı olabilmek.
2- Gelişim özelliklerini takip etmenin iki önemli faydası olduğuna inanıyoruz. Öncelikle çocuğunuzu doğru oyun, ortam ve oyuncaklarla en iyi şekilde destekleme imkanı veriyor. Şayet çocuğunuz bir konuda daha yavaş ilerliyorsa o konuda ihtiyacı olan desteği görmenizi ve çevresini ona göre düzenleme, deneyimleme ve tekrar için fırsat yaratmanızı sağlıyor. Gelişim alanları birbiri ile ilişkili ve her alandaki gelişim genelde diğerlerini de besliyor. Diğer önemli konu ise "red flag" ler ya da "kırmızı bayrak/uyarı göstergeleri dediğimiz göstergelerin yakından izlenmesi. Her ne kadar bazı gecikmeler normal olsa da bazı gecikmeler ve bu gecikmelerin ne olduğunu bilmek bizi erken uyarı sistemleri açısından hayata hazırlıyor. Belli dönemlerde uyarı göstergelerindeki gecikmeler ileri ki dönemlerde oluşabilecek problemlerin habercisi oluyor. Haberci olmanın da ötesinde eğer zamanında müdahale edilirse uzun dönemli problemlerin kökünden çözümlenerek problem olmaktan çıkmasını ya da en azından etkisinin azaltılmasını sağlıyor. Bu gün tıp ve psikiyatri alanındaki tüm uzmanlar erken tespit ve tedavinin ne kadar önemli olduğunu vurguluyorlar. Örneğin dil gecikmesi yaşayan çocukların okul çağında da dil bozuklukları yaşama riski artabiliyor ya da araştırmalar 2-5 yaş arasında dil bozukluğu yaşayan çocukların okuma ile ilgili zorluklarla karşılaştıklarını gösteriyor. Bu yüzden sizlere her dönem için uyarı göstergelerini de kapsayan gelişim sorunları gönderiyor ve şayet uyarı göstergelerinde gecikmeler varsa bir uzmandan destek almanızı öneriyoruz. Gecikmenin doğasına bağlı olarak da mümkün olduğunca hangi alandaki uzmanlara başvurmanızın iyi olacağını da paylaşmaya çalışıyoruz. Bu fırsatları iyi değerlendirmenizi tüm kalbimizle dileriz.
3- Komşunuzun çocuğunun gelişim hızı sizinkinden daha hızlıysa üzülmeyin. Gelişim aşamalarına erken ulaşan çocukların ileri yıllardaki gelişim ya da akademik başarısında gelişim basamaklarını normal hızda tamamlayan çocuklara oranla daha iyi olduğuna dair bilimsel bir kanıt bulunmamaktadır. Evet, her yeni uyarı ve öğrenim başka yeni bir alanı tetiklemekte ya da diğer alanları da beslemektedir ancak "hızlı" gelişim göstermenin illaki ileride daha başarılı olmanın işareti olabileceği düşüncesi doğru değildir. Önemli olan gelişim aşamalarının hakkını vererek ve atlamadan tamamlamaktır. Bunun için de çok müdahaleci olmadan çocuğunuzun ritmine saygı duyarak ancak aynı zamanda da onlara gerekli çevre düzenlemeleri ve farklı uyarıları oyun ve aktiviteler yoluyla vermeye çalışarak destek olmaktır.
Kısaca size tavsiyemiz şudur: Lütfen çocuğunuzun gelişimini keyifle izleyin. Onu başkalarıyla karıştırmayın. Onun bir birey oluşuna saygı gösterin ve onu olduğu için sevin. Bırakın kendi hızında gelişsin. Gelişimini desteklemek için ihtiyacı olan çevreyi hazırlayın ki kendi potansiyelini bulabilsin. Lütfen çok müdahaleci olmayın. Çocuğunuza deneyimleme, tekrarlama başarma duygusunu tatması için zaman tanıyın. Yaşına uygun oyun ve oyuncak seçimine özen gösterin. Gelişimini gözleyin ama her gecikmeden dolayı kendinizi üzmeyin. Özellikle uyarı göstergelerini iyi izleyin ve gerekli olan durumlarda bir uzmana danışmayı ihmal etmeyin. Ne olursa olsun bu dönemlerin keyfini çıkarı ve çabuk geçtiklerini bilin.